چهل حدیث توحیدی و خداشناسی ( بخش چهارم )
حدیث 121
قال امیرالمؤمنین – علیه السلام – :
الْحَمدُ لِلِّهِ الکائِنِ قَبْلَ أَنْ یَکُون کُرسیُّ او عرشٌ او سماءٌ او ارضٌ … ؛
حمد و سپاس خداوندی را سزاست که همواره وجود داشته پیش از آن که کرسی یا عرش یا آسمان یا زمین، جن یا انس پدید آیند، خدایی که ذات او را فکرها و عقل های ژرف اندیش نتوانند بشناسند و با نیروی اندیشه اندازه ای برای او نمی توانند تصور کنند.
«نهج البلاغه، خطبه 182»
حدیث 122
قال امیرالمؤمنین – علیه السلام – :
التوحیدُ أَنْ لا تَتَوهَّمَهُ؛
توحید آن است که خدا را در وهم و خیالت نیاری.
«نهج البلاغه، حکمت 470»
حدیث 123
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
قال اللَّه تعالی: و عزّتی و جلالی لا أجمع لعبدی أمنین و لا خوفین ان هو أمننی فی الدّنیا أخفته یوم أجمع عبادی و إن هو خافنی فی الدّنیا أمنته یوم أجمع عبادی؛
خدای والا فرماید: به عزت و جلالم قسم که یک بنده را دو امنیت و دو ترس با هم ندهم اگر در دنیا از من ایمن است در روزی که بندگانم را فراهم کنم او را بترسانم و اگر در دنیا از من بترسد روزی که بندگانم را فراهم کنم ایمنش کنم.
نهج الفصاحه
حدیث 124
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
قال اللَّه تعالی أنا أکرم و أعظم عفوا من أن أستر علی عبد مسلم فی الدّنیا ثمّ أفضحه بعد إذ سترته و لا أزال أغفر لعبدی ما استغفرنی؛
خدای والا فرماید: عفو من گرامی تر و بزرگتر از آن است که در دنیا کار بنده مسلمانی را مستور دارم آنگاه از پس مستور داشتنش او را رسوا کنم، و مادام که بنده ام از من آمرزش خواهد او را خواهم آمرزید.
نهج الفصاحه
حدیث 125
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
قال اللَّه تعالی أنا عند ظنّ عبدی بی إن ظنّ خیرا فله و إن ظنّ شرّا فله؛
خدای والا فرماید: من با گمان بنده ام که به من دارد قرینم. اگر نیکو گمان کند، نیکی یابد و اگر بد گمان برد بد بیند.
نهج الفصاحه
حدیث 126
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
قال اللَّه تعالی: إذا وجّهت إلی عبد من عبیدی مصیبه فی بدنه أو فی ولده أو فی ماله فاستقبله بصبر جمیل استحییت یوم القیامه أن أنصب له میزانا أو أنشر له دیوانا؛
خدای والا فرماید: وقتی مصیبت تن یا فرزند یا مال، متوجه یکی از بندگان خویش کنم و او با صبر نیکو مصیبت را استقبال کند، روز قیامت شرم دارم که میزانی برای او نصب کنم یا دفتری برای او پهن کنم.
نهج الفصاحه
حدیث 127
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
قال اللَّه تعالی: أنا أغنی الشّرکاء عن الشّرک و من عمل عملا أشرک فیه معی غیری ترکته و شرکه؛
خدای والا فرماید: من از همه شریکان از شریک بی نیازترم و هر که غیر مرا با من در عبادت خود شریک کند، وی را با شرکش رها کنم.
نهج الفصاحه
حدیث 128
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
قال اللَّه تعالی: إذا تقرّب إلیّ العبد شبرا تقرّبت إلیه ذراعا و إذا تقرّب إلیّ ذراعا تقرّبت منه باعا و إذا أتانی مشیا أتیته هروله؛
خدای والا فرماید: وقتی بنده یک وجب به من نزدیک شود، ذراعی بدو نزدیک شوم و چون ذراعی به من نزدیک شود، بیش از دو ذراع به او نزدیک شوم و اگر ملایم به سوی من آید، بشتاب بسوی او شوم.
نهج الفصاحه
حدیث 129
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
قال اللَّه تعالی، یؤذینی ابن آدم یسبّ الدّهر و أنا الدّهر بیدی الأمر أقلّب اللّیل و النّهار؛
خدای والا فرماید: فرزند آدم مرا آزار می کند که به روزگار ناسزا می گوید، روزگار منم و کارها به دست من است و شب و روز را تغییر می دهم.
نهج الفصاحه
حدیث 130
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
فرغ اللَّه لکل عبد من عمله و أجله و مضجعه و رزقه لا یتعدّاهنّ أبدا؛
خدا عمل و اجل و آرامگاه و روزی هر بنده ای را از پیش معین کرده و هرگز از آن تجاوز نخواهد کرد.
نهج الفصاحه
حدیث 131
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
فرغ اللَّه عزّ و جلّ إلی کلّ عبد من أجله و رزقه و مضجعه و شقیّ أو سعید؛
خدای عز و جل مرگ و روزی و آرامگاه و بدبختی و نیکبختی هر بنده ای را از پیش معین کرده است.
نهج الفصاحه
حدیث 132
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
عفو اللَّه أکبر من ذنوبک؛
عفو خدا از گناهان تو بزرگتر است.
نهج الفصاحه
حدیث 133
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الطّبیب اللَّه و لعلّک ترفق بأشیاء تخرق بها غیرک؛
طبیب حقیقی خداست شاید چیزهائی برای تو مناسب است که برای غیر تو نامناسب است.
نهج الفصاحه
حدیث 134
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
صدق اللَّه فصدقه؛
خدا راستگوست با او راست باش.
نهج الفصاحه
حدیث 135
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
رأس الحکمه معرفه اللَّه؛
اساس حکمت، خداشناسی است.
نهج الفصاحه
حدیث 136
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خلق اللَّه مائه رحمه فوضع رحمه واحده بین خلقه یتراحمون بها و خبأ عنده مائه إلّا واحده؛
خداوند صد جزء رحمت آفرید و یکی را میان خلق نهاد که به وسیله آن بر یکدیگر رحم کنند و نود و نه جزء آن را پیش خود نگهداشت.
نهج الفصاحه
حدیث 137
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خلق اللَّه الخلق فکتب آجالهم و أعمالهم و أرزاقهم؛
خداوند خلق را بیافرید و زندگی و اعمال و ارزاقشان را رقم زد.
نهج الفصاحه
حدیث 138
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تفکّروا فی کلّ شی ء و لا تفکّروا فی ذات اللَّه؛
در همه چیز بیندیشید ولی در ذات خدا میندیشید.
نهج الفصاحه
حدیث 139
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تفکّروا فی خلق اللَّه و لا تفکّروا فی اللَّه فتهلکوا؛
در باره خلق تفکر کنید و در باره خدا تفکر مکنید که هلاک خواهید شد.
نهج الفصاحه
حدیث 140
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تفکّروا فی الخلق و لا تفکّروا فی الخالق فإنّکم لا تقدرون قدره؛
در باره خلق بیندیشید و در باره خالق میندیشید که بکنه ذات او نتوانید رسید.
نهج الفصاحه
حدیث 141
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تعرّف إلی اللَّه فی الرّخاء یعرفک فی الشّدّه؛
در موقع آسایش خدا را بشناس تا در موقع سختی تو را بشناسد.
نهج الفصاحه
حدیث 142
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّما یرحم اللَّه من عباده الرّحماء؛
خداوند به بندگان رحیم خود رحم می کند.
نهج الفصاحه
حدیث 143
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه خلق یوم خلق السّموات و الأرض مائه رحمه کلّ رحمه طباق ما بین السّماء و الأرض فجعل منها فی الأرض رحمه فبها تعطف الوالده علی ولدها و الوحش و الطّیر بعضها علی بعض و أخّر تسعا و تسعین فإذا کان یوم القیامه أکملها بهذه الرّحمه؛
خداوند روزی که آسمانها و زمین را آفرید صد رحمت بیافرید که هر یک از آنها میان زمین و آسمان را پر می کند و یکی را در زمین قرار داد که به وسیله آن مادر به فرزند مهربانست و وحش و طیر به یکدیگر مأنوسند و نود و نه رحمت را نگه داشته و همین که روز قیامت شود این یک رحمت را نیز بر آن بیفزاید.
نهج الفصاحه
حدیث 144
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالی یغار و إنّ المؤمن یغار و غیره اللَّه أن یأتی المؤمن ما حرّم اللَّه علیه؛
خداوند غیرت می برد و مؤمن غیرت می برد غیرت خدا این است که مؤمن مرتکب کاری شود که خدا حرام کرده است.
نهج الفصاحه
حدیث 145
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالی لمّا خلق الخلق کتب بیده علی نفسه أنّ رحمتی تغلب غضبی.
خداوند وقتی خلق را بیافرید بر خویش مقرر داشت که رحمت من بر خشم من غلبه خواهد یافت.
نهج الفصاحه
حدیث 146
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالی غیور یحبّ الغیور.
خداوند غیرتمند است و مرد غیرتمند را دوست دارد.
نهج الفصاحه
حدیث 147
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالی عفوّ یحبّ العفو.
خداوند بخشنده است و بخشش را دوست دارد.
نهج الفصاحه
حدیث 148
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالی رفیق یحبّ الرّفق و یعطی علیه ما لا یعطی علی العنف.
خداوند ملایم است و ملایمت را دوست دارد و به وسیله آن چیزها می دهد که به وسیله خشونت نمی دهد.
نهج الفصاحه
حدیث 149
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالی حیی کریم یستحیی إذا رفع الرّجل إلیه یدیه أن یردّهما صفرا خائبتین؛
خداوند باحیا و بخشنده است وقتی مردی دست های خود را به سوی او بلند کرد شرم دارد که آن را خالی و نومید باز گرداند.
نهج الفصاحه
احادیث توحیدی و خداشناسی – حدیث 150
أفضل الأعمال العلم باللَّه إنّ العلم ینفعک معه قلیل العمل و کثیره و إنّ الجهل لا ینفعک معه قلیل العمل و لا کثیره؛
بهترین کارها خداشناسی است کاری که با دانش قرین است اندک و بسیار آن سودمند است و کاری که با نادانی قرین است نه اندک آن سود می دهد و نه بسیار.
نهج الفصاحه
حدیث 151
پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إذا أراد اللَّه خلق شی ء لم یمنعه شی ء؛
وقتی خدا بخواهد چیزی را بیافریند چیزی مانع او نمی شود.
نهج الفصاحه
حدیث 152
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی – عَلَیْهِ السَّلام – :
مَنْ عَرَفَ اللّهَ أحَبَّهُ، وَ مَنْ عَرَفَ الدُّنْیا زَهِدَ فیها؛
امام حسن مجتبی – علیه السلام – فرمودند:
هرکس خدا را بشناسد، (در عمل و گفتار) او را دوست دارد و کسی که دنیا را بشناسد آن را رها خواهد کرد.
کلمة الإمام الحسن – علیه السلام -، ص 140
حدیث 153
قالَتْ فاطِمَةُ الزَّهْراء – سلام الله علیها – : إنَّ اللّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعاً وَلایُبالی ؛
حضرت فاطمه زهرا – سلام الله علیها – فرمودند: همانا خداوند متعال تمامی گناهان بندگانش را می آمرزد و از کسی باکی نخواهد داشت.
تفسیر التّبیان، ج 9، ص 37
حدیث 154
امام صادق ـ علیه السّلام ـ می فرمایند :
أفضل العبادة العلم باللّه و التّواضع له؛
برترین عبادت، شناخت خدا و فروتنی برای اوست.
تحف العقول: 364.
حدیث 155
قال الامام علی ـ علیه السّلام ـ :
سکّنوا فی أنفسکم معرفة ما تعبدون; حتّی ینفعکم ما تحرّکون من الجوارح بعبادة من تعرفون؛
امام علی ـ علیه السّلام ـ : شناخت خدایی را که میپرستید در جانهای خود جای دهید تا خم و راست شدن هایتان برای عبادت کسی که میشناسیدش، شما را سود دهد.
تحف العقول: 223 و 204.
حدیث 156
قال الامام الرّضا ـ علیه السّلام ـ :
أوّل عبادة اللّه معرفته؛
امام رضا ـ علیه السّلام ـ : آغاز بندگی خدا، شناخت اوست.
التوحید: 34 / 2.
حدیث 157
امام صادق علیهالسلام می فرمایند :
اَلباءُ بَهاءُ اللّهِ وَ السِّینُ سَناءُ اللّهِ وَ الْمِیمُ مَجدُ اللّهِ و اللّهُ إلهُ کُلِّ شَیءٍ الرَّحمنُ بِجَمیعِ خَلقِهِ وَ الرَّحیمُ بِالْمُؤمنینَ خاصَّةً؛
باء (بسم اللّه الرحمن الرحیم) بهاء (روشنی) خدا و سین آن سناء (بزرگی) خدا و میم آن مجد (عظمت) خدا، و اللّه معبود همه چیز، رحمن مهربان به همه خلق، رحیم مهربان فقط به مؤمنان است.
کافی، ج 1، ص 114.
حدیث 158
امام صادق علیهالسلام می فرمایند :
بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ اسْمُ اللّهِ الأْکبَرِ أو قالَ الأْعظَمِ؛
بسم اللّه الرحمن الرحیم، بزرگترین ـ فرمود ـ یا با عظمتترین نام خداوند است.
بحارالأنوار، ج 90، ص 223 .
حدیث 159
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند :
خداوند مخلوق خود را در تاریکی بیافرید و از نور خود بر آنها انداخت , هر کس در آن روز از آن نور بدو رسید هدایت یافت و هر کس آز آن دور ماند گمراه شد.
(نهج الفصاحه ، حدیث 699)
حدیث 160
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
خدای سبحان چنان نیست که أحدی (از بندگان خود را) گمراه کند، و خداوند نسبت به بندگان خود ستمکار نیست.
غررالحکم ، باب معرفت خدا